Σταύρος Λυγερός>Η προπαγάνδα των μετρημένων προσδοκιών

Συνεχίζοντας την παράδοση των κυβερνήσεων Παπανδρέου και Παπαδήμου, η σημερινή κυβέρνηση, παρά τις αντίθετες υποσχέσεις της, παρατείνει τη μερική στάση πληρωμών στο εσωτερικό, γεγονός που της επιτρέπει να εμφανίζει πλασματικό πρωτογενές πλεόνασμα.

Γράφει ο 

Σταύρος Λυγερός 

Μπορεί ο πρωθυπουργός να απέφυγε στην ομιλία του στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης διθυραμβικούς τόνους, αλλά και πάλι η εικόνα που σκιαγράφησε για την ελληνική οικονομία απέχει πολύ από την πραγματικότητα.

Για το περιβόητο πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο έσπευσε να μοιράσει στους χαμηλοσυνταξιούχους και στους ενστόλους, αξίζει να επαναλάβουμε το προφανές: Όταν το Δημόσιο δεν εξοφλεί ληξιπρόθεσμες οφειλές προς ιδιώτες, συνολικού ύψους αρκετών δισεκατομμυρίων ευρώ, το πρωτογενές πλεόνασμα είναι πλασματικό.
 Στην κυβέρνηση δεν αγνοούν, βεβαίως, την εξόφθαλμη αυτή αλήθεια. Προβάλλουν τη μαγική εικόνα για δύο λόγους:
 • Πρώτον, για να δημιουργήσουν εντυπώσεις στο εσωτερικό με σκοπό να ανασχέσουν τη συνεχή συρρίκνωση της έτσι κι αλλιώς μειοψηφικής επιρροής της «παράταξης του Μνημονίου». Επιδιώκουν να πείσουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά που δοκιμάζονται σκληρά ότι η δύσκολη περίοδος σε λίγο τελειώνει και κατ’ αυτό τον τρόπο να αγοράσουν πολιτικό χρόνο.
 • Δεύτερον, για να δείξουν ότι η Ελλάδα έχει ανταποκριθεί στον όρο που της είχε τεθεί προκειμένου να αντιμετωπιστεί εκ μέρους της Ευρωζώνης το ζήτημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. Η τρόικα, βεβαίως, έχει καθαρή εικόνα της πραγματικότητας, αλλά σ’ αυτή τη φάση το ευρωιερατείο, και ειδικότερα η κυβέρνηση Μέρκελ, έχει λόγους να μην διαψεύδει τη ρητορική περί success story.

Οι λόγοι δεν αφορούν μόνο στις εσωτερικές σκοπιμότητες των Χριστιανοδημοκρατών ενόψει γερμανικών εκλογών. Αφορούν και στην ευρύτερη πολιτική σκοπιμότητα του Βερολίνου να δείξει στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη ότι η πολιτική της μονοδιάστατης λιτότητας που επιβάλλει παράγει κάποια θετικά αποτελέσματα.

 Η ρητορική περί πρωτογενούς πλεονάσματος εξυπηρετεί, όμως, και μία τρίτη πολιτική σκοπιμότητα της κυβέρνησης. Στη Θεσσαλονίκη ο Σαμαράς καλλιέργησε την προσδοκία ότι την ερχόμενη άνοιξη, όταν θα λήξει το υφιστάμενο δεύτερο Μνημόνιο, η Ελλάδα θα απαλλαγεί απ’ αυτό τον ασφυκτικό κορσέ.

Η προσδοκία αυτή, ωστόσο, δεν στηρίζεται σε πραγματικά δεδομένα. Είναι αναμφισβήτητο ότι και την επόμενη διετία θα προκύψει χρηματοδοτικό κενό. Τίποτα δεν δείχνει ότι αυτό το κενό μπορεί να καλυφθεί από την επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές.

 Αυτός είναι ο λόγος που έχει ήδη τεθεί επί τάπητος στην Ευρωζώνη το ενδεχόμενο μιας νέας δανειακής σύμβασης για την κάλυψη του κενού αυτού. Ο Σαμαράς και οι υπουργοί του καλλιεργούν την εντύπωση ότι αυτή η νέα δανειακή σύμβαση δεν θα συνοδεύεται από νέο Μνημόνιο.

Δεν έχει, βεβαίως, σημασία εάν τα νέα επώδυνα μέτρα θα ονομαστούν Μνημόνιο ή κάπως αλλιώς. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι για να εξασφαλίσει την αναγκαία πρόσθετη χρηματοδότηση, η Ελλάδα θα αναλάβει τέτοιες υποχρεώσεις.

Επ’ αυτού το ευρωιερατείο είναι ξεκάθαρο. Από τη Μέρκελ και τον Σόιμπλε μέχρι τον Ντράγκι οι επίσημες δηλώσεις δεν αφήνουν καμία αμφιβολία. Ο Σαμαράς ελπίζει ότι μετά την αναμενόμενη νίκη της, η Μέρκελ θα ανάψει το «πράσινο φως» για το «κούρεμα» και του ελληνικού χρέους που βρίσκεται στα χέρια των χωρών-μελών της Ευρωζώνης και της ΕΚΤ.

Για την προϋπόθεση ύπαρξης πρωτογενούς πλεονάσματος έχουμε ήδη μιλήσει. Συνεχίζοντας την παράδοση των κυβερνήσεων Παπανδρέου και Παπαδήμου, η σημερινή κυβέρνηση, παρά τις αντίθετες υποσχέσεις της, παρατείνει τη μερική στάση πληρωμών στο εσωτερικό, γεγονός που της επιτρέπει να εμφανίζει πλασματικό πρωτογενές πλεόνασμα.

 Το ζήτημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους, που με επιμονή απαιτεί το ΔΝΤ, θεωρείται από την κυβέρνηση διαβατήριο για τη σταδιακή επιστροφή της Ελλάδας στις Αγορές. Ο Σαμαράς θεωρεί ότι εάν πραγματοποιηθεί κι αυτό το «κούρεμα» και εάν δρομολογηθούν κάποιες μεγάλες επενδύσεις, θα αλλάξει το κλίμα, γεγονός που μπορεί να καταστήσει πειστικό τον ισχυρισμό του ότι έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την επιστροφή στην ανάπτυξη κι ότι ο Γολγοθάς θα τελειώσει σύντομα.

 Εάν κρίνουμε, όμως, από τις επίσημες δηλώσεις του Βερολίνου και όχι μόνο, αντί για «κούρεμα» θα έχουμε μείωση του επιτοκίου –πιθανόν και μηδενισμό του για μερικά χρόνια– και επιμήκυνση της αποπληρωμής του λεγόμενου επίσημου χρέους. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα θα παραμείνει όμηρος για δεκαετίες.

Δεν αποκλείεται, μάλιστα, κι αυτή η ανεπαρκής ελάφρυνση να συνοδευτεί από κάποιου είδους έμμεσο «κούρεμα» και των ελληνικών καταθέσεων, σύμφωνα με την τάση που επικρατεί πλέον στην Ευρωζώνη. Η αλήθεια είναι ότι το κλίμα μετρημένης ελπίδας διευκολύνει πολιτικά τον Σαμαρά.

Η κατάσταση της οικονομίας και της κοινωνίας, όμως, αντιφάσκει εξόφθαλμα με το καλλιεργούμενο κλίμα θετικών προσδοκιών. Παρ’ όλα αυτά, μια όχι ευκαταφρόνητη μερίδα των μικρομεσαίων «αγοράζει» ακόμα την ψευδή εικόνα που της σερβίρουν.

Οι σημαντικότεροι λόγοι είναι αφενός ο φόβος και, αφετέρου, ότι δεν τη διαψεύδουν οι Ευρωπαίοι. Το ευρωιερατείο μπορεί να μην χαλαρώνει τη θηλιά, αλλά έχει σε μεγάλο βαθμό αντικαταστήσει τα υποτιμητικά σχόλια με θετικά και ενίοτε με επαίνους.

 Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ (Τεύχος 204)